Hoggaayimaha mudada dheer ee mucaaradka Kenya Raila Odinga ayaa shaaciyay in uu u tartamayo xilka guddoomiyenimada Midowga Afrika, xilligaas oo ay Soomaaliya u sharaxday Fowsiya Yuusuf Xaaji Aadan, Raysal wasaare xigeen iyo wasiirkii hore ee arrimaha dibeda ee Soomaaliya.
Raila oo horey tiro shan jeer ah oo uu tartamay ku guuldareystay in uu noqdo madaxweynaha Kenya hadda waa sagaal iyo toddobaatan jir.
Waxa uu doonayaa in uu bedeli Muusa Faki Maxamed, Raysal wasaarihii hore ee Chad, oo saddex iyo lixdan jir ah, kaas oo muddo xileedkiisa labaad ku eg yahay horraanta sanadka soo socda.
Raila oo markii uu shaacinayay murashaxnimadiisa uu barbar taagnaa Madaxweynihii hore ee Nigeria, Olusegun Obasanjo, oo dhawaan Midowga Afrika u magacaabay dhexdhexaadinta Soomaaliya iyo Itoobiya, waxaa loo arkaa nin siyaasadiisa laga diidan yahay Xamar, laakiin laga jecel yahay Hargeysa.
Sida Muqdisho iyo Hargeysa looga kala arko murashaxnimada Raila Odinga
Raila Odinga oo ah siyaasiga ugu faca weyn islamarkaas na mudada dheer xabsi ku jiray gudaha Kenya waxa uu isku tilmaamaa in uu yahay saaxiib dhow ee madaxweynihii labaad ee Somaliland Maxamed Xaaji Ibraahim Cigaal, oo ay isbarteen xilliyadii uu Cigaal xubinta ka ahaa dowladdii rayidka Soomaaliya oo uu Raysal wasaare ka noqday iyo dowladdii kacaanka oo uu la shaqeeyay.
Wakiilka Somaliland ee Nayroobi Maxamed Barawaani waxa uu ku tilmaamay Raila Odinga in uu yahay halyey Afrika oo ah qofka ugu madan ee guddoomiya Golaha Fulinta Midowga Afrika, xilkaas oo ay Soomaaliya u sharaxday Xildhibaan Fowsiya Yuusuf Xaaji Aadan, oo horey usoo noqotay Raysal wasaare xigeen iyo wasiir hore.
“Raila waa saaxiibka Somaliland, oo waxa uu ku suntan yahay dimoquraadiyadda Afrika. Wax weyn ayuu ugu fadhiyaa Afrika,” ayuu yiri Maxamed Barawaani.
“Raila waxa uu og yahay xaquuqda ka maqan Somaliland. Taas ma ahan aragti uu keligiis qabo. Madax badan oo caalamka ah ayaa aragtidaas ka aaminsan Somaliland oo taageera qaddiyadeenna.”
Laakiin Cabdirashiid Khaliif Xaashi oo ah wasiir hore oo ka tirsan dowladda federaalka ee Soomaaliya waxa uu ku tilmaamay in murashaxnimada Raila ku bureyso aragtida uu ka qabo Somaliland, oo u uku tilmaamay inay tahay mid ka hor-imaanaysa xeerarka iyo sharciyadda u yaal Midowga Afrika.
Wakiilka Somaliland oo ka falcelinayay doodda Cabdirashiid Xaashi waxa uu ku tilmaamay mid aan gar ahayn, oo xilligeeda kasoo hor dhacday.
Waxa uu xusay in uu aaminsan yahay in Somaliland qeyb ka tahay Afrika islamarkaas na Raila aysan ka fileyn wax ka baxsan waxa ay xaqa u leeyihiin si la mid ah sida Soomaaliya u raadineyso waxa ay xaqa u leedahay.
Waxa uu intaa ku daray inay tahay dulmi kale oo lagu la kacayo Somaliland in Raila loo colaadiyo aragtida uu ka qabo qaddiyada Somaliland.
Sida ay qaddiyada Muqdisho iyo Hargeysa u saameyn karto guddoomiyenimada Midowga Afrika
Raila Odinga oo hadda ergay u ah Midowga Afrika ayaa horey meelo fagaaro ah uga taageeray qadiyadda aqoonsi raadinta Somaliland, isaga oo ugu baaqay Golaha Fulinta Midowga Afrika inay u aqoonsadaan Somaliland dal madaxbanaan.
Dowladda Soomaaliya hadda kama aysan hadlin murashaxnimada Raila, se horey dhowr jeer ayay qaar ka mid ah madaxda Soomaaliya u dhaliileyn aragtida Raila oo ay ku tilmaameen inay xad-gudub ku tahay dhowrista wadajirka dhuleed ee Soomaaliya.
Wasiirkii hore ee Arrimaha Dibeda Soomaaliya Danjire Axmed Cawed ayaa u sheegay BBC in murashaxnimada Raila ee guddoomiyenimada Midowga Afrika ay tahay mid halis leh xilliga ay kusoo beegan tahay awgeed, isaga oo tilmaamaya xiisada u dhexeysa Soomaaliya iyo Itoobiya ee salka-ku-heysa is-afgaradka dhexmaray Hargeysa iyo Addis ee marin-badeedka la xiriira.
Sabtidii, madaxweynaha Soomaaliya ayaa ku eedeeyay dowladda Itoobiya inay ka hor-istaageen in uu gudaha u galo xarunta Midowga Afrika ee Addis Ababa halkaas oo uu ka socday shirka madaxda Afrika. Addis waxay beenisay arrinkaas iyada oo ku eedeysay ilaalada wafdiga madaxweynaha inay doonayeen inay hub la galeen gudaha xarunta.
Danjire Cawed waxa uu ku tilmaamay inay Itoobiya dedaal ugu jirto siddii ay Somaliland u heli laheyd aqoonsi caalami ah iyada oo kaashanaysa dalal kale oo qaarkood Carab yihiin. Waxa uu intaa ku daray in Raila oo loo doorto guddoomiyeha Golaha Fulinta ee Midowga Afrika inay horseedi karto in uu dedaalka aqoonsi-raadinta Somaliland uu qeyb uga noqon karo si toos ah iyo si dadban ba.
“Abiy iyo Raila oo iskaashada waxay horseedi kartaa inay xiriirkooda iyo saameyntooda u adeegsadaan inay aqoonsi sharci darro ah ugu raadiyaan Somaliland maadaama Addis Ababa tahay xarunta Midowga Afrika,” ayuu yiri Danjire Cawed.
Waxa uu ugu baaqay dowladda Soomaaliya inay arrinkaas taxadar iyo dareen gaar ah u yeelatay, isaga oo filaya in dowladda Kenya oo u oleleyneysa murashaxnimada Raila laga yaabo inay xiriir la sameyso Muqdisho.
“Waxay mudan tahay in uu sharaxaad ka bixiyo, iyo xitaa raali gelin taageerada Somaliland haddii uu doonayo guddoomiyenimada Midowga Afrika,” ayuu yiri Danjire Cawed oo rajo ka muujiyay in xeerarka iyo sharciyada u yaal Midowga Afrika, iyo awoodda guddoomiyaha guddiga fulinta Midowga oo kooban inay xadidi doonto saameynta Raila.
Waxa ay Somaliland ka fileyso Raila haddii uu nqodo Guddoomiyaha Midowga Afrika
Hargeysa waxa uu u yahay war farxad leh in Raila Odinga u tartamo Guddoomiyenimada Golaha Fulinta ee Midowga Afrika oo la filayo in kolkan ay tahay taraha Midowga Afrika.
Wasiirkii hore ee Arrimaha Dibeda ee Soomaaliya na waxa uu ku tilmaamay in uu Raila yahay murashax adag oo ay adag tahay in laga guuleysto.
Laakiin farxada Hargeysa waxay dhab isu-bedeli kartaa marka ay dhacdo doorashada horraanta bisha February ee sanadka soo socda, oo uu Raila ku guuleysto.
Laakiin maxay Somaliland ka fileysaa Raila Odinga haddii uu noqdo Guddoomiyeha Midowga Afrika?
Maxamed Barawaani, Wakiilka Somaliland ee Kenya, waxa uu tilmaamay inay Raila ka filayaa in uu ka shaqeeyo xaqa Somaliland si la mid ah sida ay Soomaaliya ay u dooneyso in xaqeeda uu ka shaqeeyo.
Waxa uu intaa ku daray in Raila uu u taagan yahay ka shaqeynta xaqa Somaliland iyo Soomaaliya si la mid ah dalal kale ee Afrika.
Waxa uu intaa ku daray in Somaliland ka fileyso Raila Odinga, haddii uu noqdo guddoomiyaha Midowga Afrika, in uu dhaqangeliyo qaraarkii uu soo saaray Guddiga gaarka ah ee qiimeynta Somaliland 2005tii, kaas oo ku talinayay in Somaliland mudan tahay in loo aqoonsado dal gaar ah oo madaxbanaan.
Warbixintaas ayaa tilmaameysay in Somaliland leedahay xuduudo soo-jireen ah oo la yaqaan, iyo in uusan jirin heshiis midnimo oo ay labada dhinac kala saxiixdeen.
“Waxaan ka fileynaa in uu Raila horey u dhaqaajiyo baaqii guddiga Midowga Afrika ee 2005tii ee ahaa in la aqoonsado Somaliland, oo uu dhaqangeliyo warbixinta iyo taladii guddiga,” ayuu yiri Maxamed Barawaani.