Sida lagu baahiyay bogga Waaxda Arimaha Dibadda Maraykanka, xoghaye Antony Blinken ayaa khadka taleefanka kula hadlay madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.
Afhayeenka Waaxda Arrimaha Dibadda Maraykanka Matthew Miller ayaa sheegay in Antony Blinken iyo madaxweyne Xasan Sheekh ay ka wadahadleen arrimo ay kamid yihiin ammaanka Geeska Afrika, oo ay ku jirto sida loogu baahan yahay in hoos loo dhigo xiisadda ka jirta gobolka, iyadoo diiradda la saarayo ahdaafta ka hortagga argagixisada iyo gabagabeynta qorshaha kala guurka ee hawlgalka nabad ilaalinta Midowga Afrika (ATMIS).
Matthew Miller waxa kale oo uu sheegay in Blinken iyo Xasan Sheekh ay ka wada hadleen kaalinta muhiimka ah ee uu leeyahay Hawgalka Kaalmaynta Qaramada Midoobay ee Soomaaliya (UNSOM).
Dhinaca Madaxtooyada Soomaaliya war ka soo baxay waxa lagu soo koobay in labada nin ay ka wadahadleen xiriirka labada dal, iskaashiga dhinacyada ammaanka, xasilloonida gobolka iyo taageerada Maraykanka ee dagaalka ka dhanka ah argagixisada.
Warka madaxtooyada ka soo baxay laguma sheegin in laga wadahadlay arimaha ku saabasan Hawgalka Kaalmeynta Qaramada Midoobay ee Soomaaliya.
Bishii hore ee Maajo warqad uu ku saxiixnaa Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi, loona diray Madaxweynaha Golaha Ammaanka Pedro Comissario Afonso, ogeysiina la siiyay Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay Antonio Guterres ayaa looga codsaday in la baabi’iyo Hawgalka Kaalmaynta Qaramada Midoobay ee Soomaaliya ee marka magaciisa la soo gaabiyo loo yaqaano (UNSOM), innagoo tixgalineyna bay yiraahdeen hawllaheena istiraajiyadeed ee hortabinta leh.
Warqada ayaa lagu sheegay in Dawladda Soomaaliya aysan codsan doonin in la cusbooneysiiyo qaraarka tirsigiisu yahay 2705 ee soo baxay 2023.
Dawladdu waxa ay codsatay in la qaado dhammaan tallaabooyinka lagama maarmaanka u ah hannaanka lagu gabagabeynayo muddo xileedka Hawgalka Kaalmaynta Qaramada Midoobay ee Soomaaliya, kaas oo ku eg bisha Oktoobar 2024.
Suurtagal ma tahay in dawladdu dib uga laabato go’aanka xiritaanka xafiiska UNSOM?
XIGASHADA SAWIRKA,SONNA
Maraykanku waxa uu doonayaa in uu sii shaqeeyo Hawgalka Kaalmeynta Qaramada Midoobay ee Soomaaliya, sida uu sheegay Afhayeenka Waaxda Arimaha Dibadda Matthew Miller.
Maraykanka ayaa xiriir dhaw la leh Dawladda Federaalka Soomaaliya, isagoo ka caawiya arrimo ay kamid yihiin amniga, siyaasadda, dhaqaalaha iyo kaalmada gargaarka. Waxa muuqata in uu cadaadis ku saarayo dawladda inay ka laabato go’aankeeda ah in la soo gabagabeeyo hawlgalka UNSOM.
Dad badan ayaa rumeysan suurtagalnimada in dawladdu dib uga laabato go’aankeeda, marka la eego cadaadiska uga imaanaya beesha caalamka oo u dambeeyay kan Maraykanka ka yimid.
Feysal Deri oo ka faalooda arimaha siyaasadda oo la hadlayay BBC-da ayaa sheegay in soo magacaabistii James Swan, loo soo magacaabay in uu hoggaamiyo si kumeel gaar ah xafiiska UNSOM iyo daneynta Maraykanka ee xiisadda gobolka iyo dagaalka ka dhanka ah argagixsada ay dhammaantood keeni karaan, in dawladda Soomaaliya aqbasho codsiga uga imaanaya beesha caalamka oo uu Maraykanku ugu horreeyo.
‘’Dawladda Soomaaliya runtii waxa dhab ah in ay aad ugu tiirsan tahay saaxiibadeeda beesha caalamka, xataa haddaad fiiriso dhimista ciidamadan hadda laga wadahadlayo, dawladda Soomaaliya marna may oran ciidamadu gabi ahaan Soomaaliya ha ka baxeen ee waxa la isku haystaa qaabka iyo waajibaadka ay ku sii joogayaan ciidamadan iyo magaca loo bixinayo, marka haddaad isku soo wada duubto waxa lafdhabar u ah dawladda Soomaaliya jiritaankeeda waa saaxiibada ay ku leeyihiin beesha caalamka, Maraykankuna qayb ayuu ka yahay saaxiibadaas,’’ ayuu yiri Feysal Deri.
Feysal waxa kale oo uu sheegay ‘’marka waxan filayaa in ay jiri doonaan wadahadallo dheeraada si loogu heshiiyo meel dhexdhexaad ah beesha caalamkuna ku qanacdo, dawladda Soomaaliyana u aragto in danaheeda gaarka ah uu ku jiro’’.
Hawllaha uu qabto Hawgalka Kaalmaynta Qaramada Midoobay ee Soomaaliya
XIGASHADA SAWIRKA,UNSOM
Hawgalka UNSOM xafiisyadiisa kala duwan ee Soomaaliya, waajibaadkiisa waxa kamid ah in uu kala shaqeeyo Dawladda Federaalka iyo dawlad Gobolleedyada hawllaha dibu heshiisiinta, talo bixinno istraatijayeed oo kala duwan oo ku saabsan nabad iyo dawlad dhiska Soomaaliya, la socoshada xuquuqda aadamaha iyo isku xirka dadaallada caalamiga ah ee lagu taageerayo Soomaaliya.
Tan iyo markii uu hawgalkan bilowday 2013-kii, waxa ay gacan ka geysteen hannaanka federaalaynta Soomaaliya,. Waxa kale oo ay kaalin ku leeyihiin dawlad dhiska, amniga iyo dib u soo kabashada dhaqaalaha. Hawlahaas in badan oo kamid ah hadda ayay qayb ka ahaayeen sida xoojinta nidaamka federaalka, dhameystirka dastuurka iyadoo loo marayo wadatashiyo ballaaran iyo dib u habeynta qaybaha amniga iyo caddaaladda ee Soomaaliya.
Arimaha kale ee waaweyn ee xafiiskan kaalinta ku leeyahay waxa kamid ah u kala dab qaadidda dhinacyada siyaasadda Soomaaliya marka uu dhex maro khilaaf siyaasadeed. Xiliyada kaalintoodu muuqato waxa kamid ah marka doorashooyinka heer federaal ama heer dawlad gobolleed la qabanayo, markaas oo ay dhinacyada u sameeyaan kulamo xal loogu raadinayo isdiidooyinka jira.