Soomaaliya iyo Türkiye: Xiriir Istiraatiiji ah oo isku badalaya Masiirka Dalka
Soomaaliya ayaa wajahaysa isbeddel taariikhi ah iyadoo xiriirka istiraatiijiga ah ee kala dhexeeya dowladda Türkiye uu sii xoogeysanayo, gaar ahaan dhinacyada shidaalka iyo horumarinta adeegyada bulshada. Iskaashigan ayaa loo arkaa mid wax ka beddeli kara dhaqaalaha, amniga iyo saameynta jiopolitikada ee dalka ku yaalla Geeska Afrika.
Türkiye ayaa si rasmi ah u soo gabagabeeyay sahamin shidaal iyo gaas uu ka waday xeebaha Soomaaliya, iyadoo markabka Oruç Reis uu hadda ku laabanaya dalkiisa. Sahamintan ayaa la filayaa in ay albaab u furto maalgelin weyn oo ku wajahan horumarinta kheyraadka dabiiciga ah ee dalka.
Dowladda Soomaaliya ayaa sidoo kale faa’iido weyn ka helaysa taageerada ay Türkiye siineyso dhanka amniga, waxbarashada, caafimaadka iyo dhismaha kaabayaasha dhaqaalaha. Tobanaan kun oo Soomaali ah ayaa helay waxbarasho iyo xirfado shaqo iyada oo ay jiraan xarumo caafimaad, iskuullo iyo tababaro ciidan oo ay hirgelisay Türkiye tan iyo 2011.
Mas’uuliyiinta labada dal ayaa ku celceliyay muhiimadda ay leedahay in dakhliga ka soo baxa kheyraadka dabiiciga ah lagu maamulo si hufan, laguna bixiyo adeegyada aasaasiga ah sida amniga, waxbarashada iyo caafimaadka. Waxaa sidoo kale xoogga la saarayaa in laga fogaado waxa loogu yeero “nacfiga kheyraadka” oo dalal badan oo Afrikaan ah horey ugu dhacay.
Dhinaca jiopolitikada, Soomaaliya ayaa noqotay xarun muhiim ah oo ay ku tartamayaan quwadaha gobolka iyo kuwa caalamiga ah. Türkiye waxay raadineysaa in ay xoojiso saameynteeda gobolka iyada oo Soomaaliya u aragta waddo istiraatiiji ah oo ay ku gaarto Gacanka Cadmeed, Badda Cas iyo marin-biyoodka Bab-el Mandeb.
Iskaashiga Soomaaliya iyo Türkiye ayaa sidoo kale laga filayaa inuu horseedo xasillooni dheeraad ah oo ku timaada guud ahaan gobolka Geeska Afrika, gaar ahaan haddii Soomaaliya ay u guulaysato sidii ay u noqon lahayd dal nabdoon oo dhaqaale ahaan iskiis u taagan.
Waxaa la filayaa in wada-shaqeynta labada dal ay noqoto tusaale cusub oo lagu dhisi karo iskaashi caddaalad ku dhisan oo dhex mara Afrika iyo dalalka kale ee daneeya horumarinta iyo kheyraadka qaaradda. Soomaaliya waxay si tartiib ah uga sii guureysaa dal deeq ku tiirsan una gudbeysa waddo cusub oo ay hoggaan ka tahay wax-soo-saarkeeda dabiiciga ah.