Markii Golaha Wasiirada Soomaaliya ay ansixiyeen heshiiska iskaashiga militari ee lala galay Imaaraadka Carabta bishii February 2023, caro xooggan ayaa ka dillaacday Muqdisho.
Xildhibaanada qaar ayaa shaaciyey in heshiiska uu ka hor-imanayo madax-banaanida iyo qarannimada Soomaaliya.
Heshiiska waxaa ku jiray qodobo muhiim u ah Soomaaliya, aadna ay ugu baahan tahay sida tababarka ciidamada, mushahar siintooda iyo qodobo kale.
Golaha Wasiirada ayaa deg deg u ansixiyey heshiiska, waxaana Imaaraadka Carabta ay Muqdisho kusoo celiyeen qaar ka mid ah ciidamada Soomaaliya ee lagu tababarayey Uganda, ayaga oo bixinaya mushaharkooda, si ay u sugaan amniga caasimadda.
Bil kadib militariga Imaaraadka ayaa billaabay inay saldhig cusub oo ay ayaga maamulaan ka dhisaan maamulka Jubaland.
Ayada oo ay jiraan arrimahan, xildhibaanada qaar ayaa rumeysan in heshiiska uu xadkiisa ka baxay.
Haddaba maxay yihiin qodobada halista loo arkay ee ku jira heshiiska?
Heshiiska oo ay aragtay Caasimada Online, ayaa Imaaraadka Carabta sharciyad u siinaya “inay howlgallo militari iyo amni, oo ay ku jiraan dhul, bad iyo cir ka fulin karaan Soomaaliya, haddii ay u arkaan kuwa loo baahan yahay, si ay u ciribtiraan unugyada argagixisada.
Heshiiska ayaa sidoo kale Abu Dhabi “u ogolaanaya inay isticmaasho” dhulka Soomaaliya.
Imaaraadku “waxa uu xaq u leeyahay in uu isticmaalo dekedaha dhulka, dekedaha badda iyo garoomada diyaaradaha ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya,” kana samaysto saldhigyo ciidan iyo tababaro si uu hawlihiisa u sii wato, ayaa ku qoran heshiiska.
Qodobka ugu culus, muranka badanna dhaliyey ayaa si kastaba ah, in heshiiska uu xasaanad buuxda siinayo militariga Imaaraadka, taasi oo dad badan ka caraysiisay.
“Dhammaan dadka ku hoos shaqeeya heshiiskan waa in la siiyaa ilaalin iyo xasaanad ka dhan ah dacwad kasta oo caalami, sharci ama maamul ah, gudaha Soomaaliya,” ayaa lagu qoray heshiiska.
Waxa uu intaas ku darayaa “Shaqsiyaadka ku hoos shaqynaya heshiiskan laguma soo oogi karo hab-raac heer qaran ama caalami ah ama dacwad ama xukun ku dabaqid ayaga ka dhan ah,” gudaha Soomaaliya inta lagu guda jiro dhaqan-gelinta heshiiska.
Heshiiska ayan weli la horgeyn baarlamanka, waxaana hadda xog ay heshay Caasimada Online ay sheegeysaa in dowladda madaxweyne Xasan Sheekh aysan sidaas damacsaneyn.
Waxaa sidoo kale jirta in Soomaaliya ay heshiis militari oo kale oo kan la mid ah ay la gashay Turkiga, kaasi oo durba la dhaqan-geliyey kadib markii ay meel mariyeen golaha wasiirada, baarlamanka, islamarkaana uu saxiixay madaxweynaha.
Xiriirka Muqdisho iyo Abu Dhabi ayaa hadda sii xumaanaya, waxayna u muuqataa inay labada dhinac kala tagayaan.
Saraakiisha Imaaraatka Carabta ayaa horaantii bishan u sheegay dowladda federaalka in ay joojinayaan lacag dhan 5 milyan oo dollar oo ay ku taageeri jireen qaar ka mid ah ciidamada Milatariga Soomaaliya.
Imaaraadku waxay joojiyeen lacagihii ay siin jireen shan guuto oo ku sugan meelo ka baxsan Muqdisho, ayaga oo hadda bixiya kaliya taageerada dhaqaale ee laba guuto oo xasilinaya caasimadda iyo hal guuto gaar ah, oo loo xil saaray ilaalinta xarumaha muhiimka ah ee dowladda.