Bishii Abriil 1999, dhakhtarka Ameerikaanka ah ee Christopher Kerr ayaa goob joog u ahaa dhacdo beddeli doonta hankiisa xirfadeed.
Mid ka mid ah bukaannadiisa, haweeney 70-jir ah oo lagu magacaabo Mary, ayaa geeri ku dhowaatay, iyadoo ay ku hareereysan yihiin afar carruur ah oo ay dhashay oo ku sugnaa qolka isbitaalka ee uu Kerr ka shaqeynayey.
Mary ayaa mar qura soo fadhiisatay sariirta, waxayna bilowday in ay dhaqdhaqaajiso gacmaha sidii iyada oo aad u ruxayso ilmo ay iyadu kaliya arki karto, kaas oo ay u bixisay “Danny” una muuqatay in ay laabta galinayso isla markaana dhunkanaysa.
Dareenkaas ayuu la yaabay qof walba, maadaama aysan garaneyn qof la yiraahdo Danny.
Si kastaba ha ahaatee, maalintii xigtay, bukaanka walaasheed ayaa timid isbitaalka waxayna sheegtay in dhowr iyo toban sano ka hor, Mary ay weyday ilmaheedii ugu horeeyay, kaas oo la odhan jiray Danny.
Xanuunka geeridan ayaa ahaa mid aad u weyn oo Mary waxay ku qaadatay nolosheeda inta ka dhiman inaysan ka hadlin ilmaha. Si kastaba ha ahaatee, wakhtiga dhimashada, aragtida wiilka lumay sannado badan ka hor ayaa xoogaa xasilooni ah u keenay bukaanka.
XIGASHADA SAWIRKA,CHRISTOPHER KERR
Kerr ayaa sheekadan hore ugu sheegay waraysiyo iyo casharro dhawr ah si uu u muujiyo sida, ka dib xirfad shaqo oo si caadi ah u bilaabatay, degenaanshaha daawaynta gudaha, takhasuska wadnaha iyo dhakhtarka neurobiology, wuxuu go’aansaday inuu beddelo jihada oo uu u huro daraasadda waayo-aragnimada nololeed ee bukaannada.
Maanta, 25 sano ka dib markii uu la kulmay Mary, Kerr waxaa loo arkaa mid ka mid ah madaxda adduunka ugu horreeya ee daraasaadka waayo-aragnimada dhamaadka nolosha, sida riyooyinka iyo qarawga caadiga ah ee bukaanada aan dhamaadka lahayn loo yaqaan.
Sida laga soo xigtay isaga, arrimahani waxay badanaa bilaabaan toddobaadyo ka hor dhimashada waxayna kordhiyaan soo noqnoqodka marka dhamaadka uu soo dhawaado.
Waxa uu sheegay in uu arkay dadka oo dib u soo noolaynaya waqtiyo muhiim ah oo noloshooda ah, iyagoo arkaya oo la hadlaya hooyooyinka, aabayaasha, carruurta iyo xitaa xayawaanka rabaayada ah ee dhintay sannado badan ka hor.
Bukaan, aragtiyadu waxay ugu muuqdaan kuwo dhab ah, xooggan, macne qoto dheer leh waxayna badanaa keenaan dareen nabadeed.
XIGASHADA SAWIRKA,GETTY IMAGES
“Xiriirkan inta badan waxay ku soo noqdaan habab macno leh oo nafis leh, kuwaas oo ansixinaya noloshii lagu noolaa, isla markaana, dhimaysa cabsida dhimashada,” Kerr ayaa u sheegay BBC News Brasil.
Kerr waxa uu ku nuuxnuuxsaday in bukaanadani aanay qabin fikrado jahawareersan ama aysan taas ku xidhnayn iyo in inkasta oo caafimaadkooda jidhku hoos u dhacay, haddana ay shucuur ahaan iyo ruux ahaanba joogaan. Si kastaba ha ahaatee, dhakhaatiir badan ayaa meesha ka saaraya ifafaale sida dhalanteed ama natiijada jaahwareerka waxayna rabaan caddayn.
Waxay ahayd raadinta caddayntan in Kerr uu bilaabay daraasad horudhac ah gudaha Maraykanka 2010.
Ilaa waqtigaas, inta badan warbixinnada tijaabadan waxay ka imanayeen dhinacyo saddexaad, laakiin dhakhtarku wuxuu bilaabay baaritaan rasmi ah, oo leh hab cilmiyeysan, kaas oo bukaannada laftooda la wareysto oo la baaro si loo hubiyo in aysan ku wareerin.
Cilmi-baadhistiisu waxa ay diiradda saartaa, waxyaabo kale, inta jeer ee ay dhacaan waayaha nololeed ee dhamaadka nolosha, tirada maalmaha (ama toddobaadyada) dhimashada ka hor, mawduucyada ugu muhiimsan, sida bukaanku dareemo iyo saameynta ay tani ku leedahay qoysaska.
Natiijooyinka waxaa mar hore lagu daabacay maqaallo cilmiyeed dhowr ah. Dhakhtarku weli ma helin jawaab sax ah oo uu ku sharxo waayahaas oo uu sheegay in sababta keentay aanay ahayn hadafka ugu weyn ee waxbarashadiisa.
“Xaqiiqda ah in aanan sharxi karin asalka iyo habka ma burinayso waayo-aragnimada bukaanka,” ayuu caddeeyay.
Sida laga soo xigtay Kerr, weli waxaa jira kala duwanaansho ku saabsan sida dhacdooyinkaas ay u qiimeeyaan bukaannada iyo qoysaskooda.
Kerr waa maamulaha Hospice & Palliative Care, oo ah hay’ad bixisa daryeelka palliative ee Buffalo, New York.
Sannadkii 2020, wuxuu daabacay buugga “Dhimashadu waa uun Riyo” (Death Is But a Dream) oo lagu turjumay 10 luqadood.