Kuuriyada Koonfureed ayaa u ogolaanaysa dhakhaatiirta ajnabiga ah in ay ka shaqeeyaan isbitaaladeeda kaddib marka lagu sameeyo baaris qoto dheer, sida maanta oo Jimce ah uu sheegay Ra’isul Wasaaraha wadankaasi, tan ayaa dabo joogta bilo ay shaqo joojin ku jireen dhakhaatiirta da’da yar, isla markaana aanay muuqan calaamado muujinaya in xal laga gaaro.
Kumannaan ayaa shaqada joojiyay 20 Febraayo si ay uga ashtakoodaan qorshayaasha dawladda ee ay ku tababarayso dhakhaatiir badan, taasoo oo sababtay buuq ka abuurmay isbitaalada.
Dawladda oo horeyba u bixisay dhimista, si loo soo gabagabeeyo shaqo joojinta ayaa sheegtay in todobaadkan dhakhaatiirta ajnabiga ah ee haysta laysimada loo ogolaan doono in ay wadanka ka shaqeeyaan, si loo yareeyo culeyska ka jira adeega caafimaadka.
Sidee ku timid hadalheynta dhakhaatiirta Soomaalida?
XIGASHADA SAWIRKA,REUTERS
Markii talaabadan lagu dhawaaqay, madaxa ururka dhakhaatiirta Kuuriyada Koonfureed lim Hyun-taek ayaa la wadaagay dadka qoraal uu la socdo sawir muujinaya dhakhaatiir cusub oo Soomaali ah oo dhawaan qalin jabiyay, isgoo faaladan ku dul qoray ‘’Filo Dhawaan.’’
Qoraalkan, oo markii dambe laga saaray barraha bulshada ayaa dhaliyay dheleeceyn balaaran oo dhinaca internet-ka, waxana uu ku tilmaamay mid aan habooneyn iyo in uu ‘’si cad u muujinayo isir sooc,’’ xoghayaha guud ee ururka u dooda caafimaadka xorta ah ee dalka Kuuriyada Koonfureed Kim Jae heon ayaa sidaa u sheegay wakaaladda warrarka AFP.
Qoraalkan ‘’wuxuu abuurayaa islaam naceyb iyo muuqaal ka dhan ah dalalka soo koroya,’’ ayuu yiri.
Ra’isul Wasaare Han Duck-soo ayaa isna maanta oo Jimce ah yiri dawladdu way hubineysaa ‘’hannaanka looga hortagayo dhakhaatiirta aan xirfadlayaasha ahayn ee wata 9ogolaanshaha wadamada shisheeye) si ay u daweeyaan dadkeena.’’
Muddaba dawladda ayaa la daaladhaceysay loolan kaga imaanayay dhakhaatiirta da’da yar oo diiday in ay isbitaaladooda dib ugu laabtaan, inkastoo wasaaradda caafimaadku u bandhigtay bishii la soo dhaafay in ay dib uga laabatay tababarrada caafimaad ee dib u qaabeynta ee 2025.
Dhakhaatiirta qorshahan loo soo bandhigay ayaa ka biyo diiday, iyagoo dalbaday badalka qorshahaas in la abuuro dhakhaatiir badan – taa soo dawladdu leedahay waxa uu lagama maarmaan u yahay yaraanta iyo ilaalinta dadka sii gaboobaya – gabi ahaanba.
Dagaalka qorshaha caafimaad ee dawladda ayaa hadda horyaalla maxkamadda sare ee Seoul, wasaaradda caafimaadka ayaa dooneysa dhaqangalka qorshahan, halka dhakhaatiirta iyo ardeyda caafimaadka barata ay doonayaan in ay cadeetyaan in aan loo baahneyn qorshahan.
Maxkamad maamul ayaa horeyba u ansixisay qorshaha dawladda, waxana la filayaa maxkamadda sare ee Seol in go’aankeeda ay soo bandhigto todobaadka soo socda, sida laga soo xigtay wakaalada warrarka ee Kuuriyada Koonfureed ee Yonhap.
Tirada dhakhaatiirta Kuuriyada Koonfureed
Kuuriyada Koonfureed waxa ay leedahay nidaam caafimaad guud oo ay maalgaliso hay’adda caymiska qaranka, inkastoo inta badan dhakhaatiirtu si gaara u shaqeystaan, iyagoo ka hawlgala isbitaalo gaar loo leeyahay.
1000 qofba wadanka Kuuriyada Koonfureed waxa ku soo hagaagaya 2.6 dakhtar, waana mid kamid ah meelaha ugu yar dalalka hormaray, sida ay muujinayso xogta ururka wadamada iskaashiga dhaqaalaha iyo horumarka (OECD). Austria oo kaalinta koowaad kaga jiraya ayaa 1000 qof waxa ku soo aadaya 5.5 dhakhtar.
Dawladda ayaa qorsheyneysa in ay ku kordhiso ardeyda galeysa iskuulada caafimaad illaa 2000 laga bilaabo 2025, halka ay hadda ka yihiin 3000 si loo buuxiyo dhakhaatiir yarida dhici doonta 2035.
Qaar kamid ah xirfadlayaasha caafimaadka ayaa sheegaya in qorshaha dawladda uu wax yar uun ka qaban doono xaaladda mustaqbalka dhaw. Waxay kaloo qaadan kartaa 10 sano in si buuxdo loo tababaro dhakhaatiirta.
Tan iyo markii ay bilaabatay shaqo joojinta dhakhaatiirta Febraayo 20 qiyaastii 70% ama 9000 oo dhakhtar ayaa shaqooyinkoodii ka tagay, sida ay sheegeyso wasaaradda caafimaadka.
Laakiin in kastoo kaliya murankan saameeyay 7% dhakhaatiirta ogolaanshaha shaqo haysta ee gaaraya 135,000, sida ay muujinayso xogta wasaaradda, haddana dadka la tababarray waxay kor u kacday qiyaastii 40% shaqaalaha isbitaalada waaweyn.
Dhakhaatiirta takhasusiga ah ee Kuuriyada Koonfureed ayaa lagu tiriyaa kuwa kamid ah kuwa ugu mushaarka sareeya dalalka horumaray, waxana dakhligooda sanadlaha ah uu gaarayay 2020-kii $192,749 sida ay muujisay xogta OECD.